25 september 2017

Tegen de bierkaai (column, 2017)


Luie mensen 


(Door Peter de Zwaan)

Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: afspraken zijn voor luie mensen. Ik ben een lui mens en ik hou van afspraken. Dat ik weet wat ik op een bepaalde dag om half drie moet doen. Het staat in de agenda dus ik hoef niets te onthouden, precies wat luie mensen geweldig vinden.

Maar diezelfde luie mensen - ik in elk geval - worden erg boos als de andere partij zich niet aan de afspraak houdt. ‘Jij zou om half drie in café Het Oplichtertje zijn, waar blijf je nou?’

De antwoorden zijn meestal slappe varianten op vergeten.

Of negeren, dat kan ook en daar dacht ik aan toen ik las over een onderzoek in opdracht van de Stichting Lira en de Auteursbond over het uitlenen van e-books door openbare bibliotheken en naar e-books in commerciële abonnementsdiensten zoals Kobo Plus en Bookchoice. Het ‘blijkt dat auteurs in 2016 in de meeste gevallen nog niet hebben gedeeld in de opbrengsten van de exploitatie van hun werk via genoemde kanalen. In veel gevallen hebben zij daar geen afspraken over gemaakt met hun uitgevers en was er geen enkele vergoeding.’

Ik heb nieuws over de laatste zin: ‘Als er wel afspraken zijn gemaakt volgt ook geen vergoeding.’

Ik heb in een kast een stapel contracten liggen waarin een afspraak over e-books staat. Goed, degelijk papier, mooie letter. Maar nooit een cent gezien. Er zijn uitzonderingen zeg ik meteen: grote uitgeverijen als Cargo en De Geus zijn zorgvuldig, maar ze hebben weinig kleintjes als volgers.

Soms bel ik: ‘Hoe zit het eigenlijk met die e-books, ik moet een aanbetaling doen voor mijn derde huis op de Bahama’s, draag je nog wat bij of ga je opnieuw uitleggen dat het slechte tijden zijn voor de uitgeverijen?’

Met een beetje mazzel krijg ik weken later 12 euro en 18 cent. Voldoende voor dat derde huis dat minder groot is dan u net dacht, maar toen ik een jaar later, na enig gesoebat, weer een afrekening kreeg en de familie meenam naar de lokale patatzaak voor een wild rondje moest ik zwaar bijbetalen.

Uitgevers houden van afspraken, een beetje contract telt snel een pagina of twaalf, maar ze zijn er niet allemaal van overtuigd dat je je aan die afspraken behoort te houden. Zeker niet waar het e-books betreft, het gepirateerde kindje van het boekenvak dat nooit groot en winstgevend zal worden omdat schrijvers en goedwillende uitgevers het gevecht tegen de bierkaai niet gaan winnen.

(‘Weet je dat ik bijna al je boeken heb?’ ‘Gekocht?’ ‘Nou. Gekocht. Ik kreeg een bestand dat ik heb gedownload. Sorry hoor, ze stonden tussen 2000 andere boeken, ik kon het niet laten lopen.’)

Ik ken weinig schrijvers die zich echt druk maken om de verdiensten van e-books, het is ’t niet waard er een maagzweer door te krijgen.

‘Stichting Lira en de Auteursbond zijn naar aanleiding van de onderzoeksresultaten in gesprek met uitgevers.’

De openingszin was natuurlijk: ‘Hé, jongens en meisjes, zijn jullie van plan om je in het vervolg een beetje aan afspraken te houden of gaan we meteen weer naar huis?’

Ik had graag gelezen wat het antwoord was en of de gezichten op eerlijk stonden. Gerust ben ik er niet op.

Deze column is ook te lezen op www.peterdezwaan.nl

Geen opmerkingen: